hepatit B
Hepatit B, hepatit B virüsünün (kısaca HBV) sebep olduğu ve insandan insana aktarılan bir enfeksiyondur.
HBV cinsel yolla aktarılabilir. Vücutta karaciğeri etkiler ve tedavi edilmediğinde çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.
Vücudunda HBV olan insanlarda önce akut yani kısa süreli enfeksiyon görülebilir. Bu, virüsün aktarılmasını takiben 6 aylık süreyi kapsar. Bu süre içinde herkesin farklı deneyimleri olabilir. Bazı insanlar hafif, bazıları ağır belirtiler deneyimleyebilir. Bu sürecin sonunda çoğunlukla virüs vücuttan atılır.
Bazı insanlarda ise virüs vücutta kalmaya devam eder ve kronikleşir; yani hayat boyu sürebilen enfeksiyonlara yol açar. Kronik HBV, karaciğer iltihaplanması, karaciğer yetmezliği, karaciğer kanseri gibi durumlara sebep olabilir.
hepatit B nasıl aktarılır?
HBV, kan ve bazı vücut sıvılarıyla aktarılabilir.
Örneğin,
-
Vajinal, oral veya anal birleşme,
-
Vücut sıvılarının aktarıldığı cinsel davranışlar,
-
Seks oyuncaklarını paylaşımı,
-
Diş fırçası, tıraş bıçağı, tırnak makası gibi eşyaların paylaşımı,
-
Şırınga ve iğne paylaşımı ve
-
Sterilize edilmemiş araçlarla dövme ve piercing uygulanması.
HBV enfeksiyonunun diğer cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlar gibi belirtisi olmayabilir. Herhangi bir belirti yokken de virüs bir insandan başkasına aktarılabilir.
hepatit B nasıl aktarılmaz?
HBV her vücut sıvısıyla aktarılmaz.
Bu davranışlar HBV aktarımına sebep olmaz:
-
Sarılmak,
-
Öpüşmek,
-
El sıkışmak,
-
Yemek ve içecek paylaşmak,
-
Ter ve tükürüğe temas etmek,
-
Öksürmek veya
-
Hapşırmak.
hepatit B'nin
belirtileri nelerdir?
Birçok insanda herhangi bir belirti görülmez. Bazı insanlarda ise belirtiler hafif olabilir.
Kısa dönem HBV enfeksiyonunda belirtiler çoğunlukla virüs aktarımı gerçekleştikten sonraki ortalama 3 ay içinde görülür ve 2 ila 12 hafta arasında sürebilir. Uzun süreli HBV enfeksiyonunda ise yıllarca hiçbir belirti veya rahatsızlık görülmeyebilir.
Belirtiler görüldüğünde, kısa ve uzun süreli HBV enfeksiyonunda benzerlik gösterir:
-
Ateş,
-
Halsizlik ve yorgunluk,
-
İştah kaybı,
-
Mide bulantısı ve kusma,
-
Kas ve eklem ağrıları,
-
Koyu renkli idrar,
-
Gri renkli dışkı,
-
Karın ağrısı,
-
Baş ağrısı,
-
Gözlerde ve ciltte sararma olabilir.
Yukarıdaki belirtiler birçok farklı durumun belirtisi olabileceği için gerekli sağlık kontrollerin yaptırmak önemlidir.
hepatit B nasıl teşhis edilir?
HBV enfeksiyonunun teşhisi kan testi ile yapılır.
Kan testi:
-
Bir insanın vücudunda HBV olup olmadığının,
-
Geçmişte bir HBV enfeksiyonu geçirip geçirmediğinin, ve
-
HBV’ye karşı aşı yaptırıp yaptırmadığının bilgisini sağlayabilir.
Ne zaman kan testi yapılması tavsiye edilir?
Aşağıdaki durumlardan biri ya da birkaçı geçerliyse bir sağlık kuruluşunda kan testi yaptırabilirsin.
-
Yukarıdaki belirtileri deneyimliyorsan,
-
HBV aktarılma ihtimalinden emin olmadığın bir cinsel ilişki deneyimlediysen,
-
Biriyle tıraş bıçağı, iğne, diş fırçası gibi eşyalar paylaştıysan, veya
-
Gebeysen.
Test sonuçlarına göre sağlık uzmanı 6 ay sonra tekrar kan testi yaptırmanı veya belli muayenelerden geçmeni isteyebilir.
Enfeksiyon aktarılma ihtimalinden emin olmadığın bir cinsel davranış sonrasında test yaptırmak istersen en doğru sonuçlar için bir süre beklemen önerilir. Bu süre pencere dönemi olarak adlandırılır ve virüsle temasa geçtikten sonraki 4 ila 12 haftayı kapsayabilir. Yani testi yaptırmadan önce 4-12 hafta arasında beklemen tavsiye edilir.
hepatit B aktarımı nasıl önlenir?
Hepatit B’den korunmanın çeşitli yöntemleri vardır:
-
Cinsel ilişkilerde vücut sıvısı aktarımını azaltan bariyer yöntemi (prezervatifler ve oral bariyerler) kullanmak,
-
Cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlara karşı rutin test yaptırmak,
-
Partnerinle cinsel sağlık statüsü, korunma ve benzeri konularda iletişim kurmak,
-
Dövme ve piercing yapılan yerlerde steril malzemelerin kullanıldığından emin olmak,
-
Diş fırçası, tıraş bıçağı, tırnak makası gibi kişisel bakım malzemelerini başkalarıyla paylaşmamak,
-
İğne ve şırınga paylaşmamak,
-
Güvenilir olmayan yerlerde kan verme ve enjeksiyon işlemleri yaptırmamak,
-
HBV’nin yaygın olduğu ülkelere seyahat etmeden önce bilgi edinmek ve
-
Hepsinden önemlisi HBV’ye karşı aşı yaptırmak.
hepatit B nasıl teşhis edilir?
HBV enfeksiyonunun teşhisi kan testi ile yapılır.
Kan testi:
-
Bir insanın vücudunda HBV olup olmadığının,
-
Geçmişte bir HBV enfeksiyonu geçirip geçirmediğinin, ve
-
HBV’ye karşı aşı yaptırıp yaptırmadığının bilgisini sağlayabilir.
Ne zaman kan testi yapılması tavsiye edilir?
Aşağıdaki durumlardan biri ya da birkaçı geçerliyse bir sağlık kuruluşunda kan testi yaptırabilirsin.
-
Yukarıdaki belirtileri deneyimliyorsan,
-
HBV aktarılma ihtimalinden emin olmadığın bir cinsel ilişki deneyimlediysen,
-
Biriyle tıraş bıçağı, iğne, diş fırçası gibi eşyalar paylaştıysan, veya
-
Gebeysen.
Test sonuçlarına göre sağlık uzmanı 6 ay sonra tekrar kan testi yaptırmanı veya belli muayenelerden geçmeni isteyebilir.
Enfeksiyon aktarılma ihtimalinden emin olmadığın bir cinsel davranış sonrasında test yaptırmak istersen en doğru sonuçlar için bir süre beklemen önerilir. Bu süre pencere dönemi olarak adlandırılır ve virüsle temasa geçtikten sonraki 4 ila 12 haftayı kapsayabilir. Yani testi yaptırmadan önce 4-12 hafta arasında beklemen tavsiye edilir.
hepatit B aşısı
HBV enfeksiyonundan korunmanın en etkili yolu aşı olmaktır.
Aşı, üç doz şeklinde uygulanır ve Türkiye’de çocukluk çağı ve risk grubunda yer alan insanlara ücretsiz olarak yapılır.
Bebeklere hepatit B aşısının ilk dozu, doğumdan sonraki 24-72 saat içinde uygulanır. Birinci ayın sonunda ikinci doz, altıncı ayın sonunda ise üçüncü doz uygulanır.Bebeklik dönemi dışındaki aşılamalarda da benzer bir takvim takip edilir: Birinci doz ile ikinci doz arasında en az dört hafta, ikinci ile üçüncü doz arasında en az sekiz hafta olmalıdır.
3 doz hepatit B aşısı olan yetişkinlerin %90’ından fazlası, ve bebek, çocuk ve 19 yaşına kadarki gençlerin %95’i virüse karşı bağışıklık kazanır.
hepatit B tedavisi
HBV aktarımı yeni olmuşsa, yetişkinlerin birçoğu herhangi bir tedaviye ihtiyaç duymaz çünkü virüs vücutlarından atılabilir. Virüsün vücutta kalmaya devam ettiği durumlarda ise tedavi gereklidir.
Kısa dönemli HBV’nin özel bir tedavi yöntemi yoktur. Tedavi destekleyicidir, yani insanın sağlığının kötüleşmesini engelleyecek ilaç önerebilir.
Uzun dönemli HBV tedavisinde ise çok çeşitli ilaçlar vardır, ama bu ilaçlar herkes için uygun olmayabilir. Bu ilaçları kullanmadan önce sağlık uzmanlarına danışmak ve hastalığın gelişimini takip için düzenli test ve kontrol yaptırmak gerekir. Uzun süreli HBV tedavisinde virüs tamamen vücuttan atılamayabilir. Ancak tedavide amaç enfeksiyonu kontrol altına almak ve siroz, karaciğer yetmezliği, karaciğer kanseri gibi sağlık sorunlarının oluşma ihtimalini azaltır.
Kronik HBV enfeksiyonuna karşı onaylanmış ilaçlar iki gruba ayrılır:
-
Antiviral ilaçlar: Hepatit B virüsünü yavaşlatan veya durduran ilaçlardır.
-
Bağışıklığı düzenleyici ilaçlar: HBV’yi kontrol etmeye yardımcı olmak üzere bağışıklık sistemini güçlendiren ilaçlardır.