interseks
İnterseks, erkek veya kadın olarak tanımlanan bedenlerden daha çeşitli genetik, hormonal ve fiziksel cinsiyet özellikleriyle doğan insanları tanımlar.
İnterseks olmak biyolojik ve bedene dair bir durumdur; hastalık ya da kusur değildir. İnterseks, cinsiyet kimliği ve cinsel yönelimden bağımsızdır. İnterseks bir insan kendini kadın, erkek, nonbinary veya cinsiyetsiz olarak ya da başka bir kimlikle tanımlayabilir. Lezbiyen, gay, heteroseksüel ya da başka bir cinsel yönelimden olabilir. İnterseks, LGBTİ+ kısaltmasındaki İ harfini tanımlar.
interseks deneyimleri anlamak
İnterseks deneyimi bedende çok çeşitli şekillerde oluşabildiğinden bir insanın interseks olup olmadığını gösteren ve herkeste geçerli olabilecek bir test ya da işaret yoktur.
İnterseks olup olunmadığı genellikle doğumda bebeğin dış cinsel organlarına bakılarak anlaşılır. Bazı durumlarda ergenlikte ya da yaşamın ilerleyen zamanlarında da anlaşılabilir ya da hiçbir zaman anlaşılmayabilir çünkü interseks olma deneyimi bazen sadece hormonlar ya da kromozomlar ile ilgili olabilir. Hormonal çeşitlilikler bazen “hormonal bozukluk” olarak değerlendirilebilir, kromozomların XX, XY ya da haricinde bir şey olduğuna bakılması ise standart bir test değildir. Bazı interseksler doğumdan sonra kadın ve erkek cinsiyetlerinden birine uyumlanmak üzere çeşitli tıbbi müdahalelere maruz bırakılırlar. Böyle bir durum olup olmadığını öğrenmek istersen ailenle konuşabilir, doğumla ilgili sağlık raporlarına danışabilirsin.
partnerli ilişkiler ve interseks deneyimi
İnterseks olmak, partner ilişkisi yaşamaya bir engel değildir. Her ilişkide olduğu gibi bolca güven, saygı, onay ve sağlıklı bir iletişim olması gereklidir.
Partnerinle, kendini anormal, tuhaf ya da kusurlu hissettirmeyecek şekilde iletişim kurman önemli. İnterseksler maruz bırakıldıkları ayrımcılıklar ve tıbbi müdahaleler sebebiyle bedenleri, kimlikleri ve deneyimleri hakkında konuşmak ya da açık olmak istemeyebilir. Seninle paylaşmadığı sürece bedeni, cinsel organları ve interseks deneyimi hakkında soru sormamaya ya da varsayımlarda bulunmamaya özen göster. Cinsel davranışlar deneyimlemek isterseniz, hangi davranışlardan hoşlanıp hoşlanmadığını ya da hangilerini isteyip istemediğini öğrenmek için soru sorabilirsin. Önemli olan destekleyici olduğunu hissettirmen!
interseks deneyiminde olmak
Bir insan, interseks ise ya da interseks olduğunu düşünüyorsa bununla ilgili araştırma yapıp, bu alanda çalışan derneklerden destek almak isteyebilir. İnterseks olmak bir hastalık ya da kusur değil, insan çeşitliliğinin olağan bir parçasıdır.
Doğumda ya da bu bilgiye erişim olmayan dönemlerde yapılmış olabilecek tıbbı müdahaleler ya da farklı ihtiyaçlar sebebiyle psikolojik ya da tıbbi destek alınması gerekebilir.
İnterseks olduğunu düşünüyor ve bu konuyla ilgili bilgi ve destek almak istiyorsan ailenle, güvendiğin yetişkinlerle ya da interseks mücadelesine destek olan insanlar ve gruplarla iletişime geçebilirsin. Yalnız olmadığını bilmek, hakların ve çeşitli interseks deneyimleri hakkında bilgilenmek destekleyici ve güçlendirici olabilir. Bedenini, cinselliğini ve kimliğini istediğin gibi yaşamakta, tanımlamakta ve ifade etmekte özgürsün. Kendini doğumda atanmış cinsiyetin üzerinden tanımlamak ya da istemediğin hiçbir tıbbi müdahaleyi kabul etmek zorunda değilsin. Bununla birlikte istersen, cinsiyet hormonları ya da kimlik süreçleri hakkında güvendiğin ve interseks dostu uzmanlara danışabilirsin.
interseks olmaya dair algılar
İnterseksler toplumda genellikle “çift cinsiyetli” ya da “hem erkek hem kadın” olarak bilinir. Bu tanımlar cisnormatif düşünce yapısından, yani kadın ve erkek olmak üzere sadece iki cinsiyet olduğu varsayımından kaynaklanır. Bu varsayım, ikili cinsiyet sistemini oluşturur. İkili cinsiyet sistemi, insanların doğumla birlikte iki cinsiyetten birine atanmasını kapsar.
Kadın ve erkek tipik bedensel özellikleri dışında çeşitli cinsel özelliklere sahip olan interseksler de çoğunlukla doktorlar ve aileler tarafından bu iki cinsiyetten bir tanesine uyumlanmak istenir. Ama bu kararın aileler ya da doktorlara bırakılması doğru değildir, çünkü interseksler herkes gibi beden ve cinsiyetlerini istedikleri gibi tanımlama ve yaşama hakkına sahiptir. Bu hakkın ihlal edilmesi halinde interseksler onay dışı tıbbi müdahalelere maruz bırakılabilir. Bu müdahaleler, cinsel organlarda penis, vulva, vajina gibi organların tipik görünümünü oluşturmak için yapılan ameliyatları, hormonal müdahaleleri, bedene onay dışı temasları ve şiddet davranışlarını içerebilir. İntersekslerin maruz bırakıldığı müdahaleler, bedensel ve psikolojik hasarlara ve travmalara sebep olabilir.
Bedenler ve cinsiyet kimlikleri çok çeşitlidir ve iki cinsiyete sığdırılamaz, sığdırılmasına gerek yoktur. İnterseksler, herkes gibi, çeşitlilikleri ile vardır.
doğru bilinen yanlışlar
❌ Bir insanın interseks olup olmadığı doğumda anlaşılır.
✅ İnterseks çeşitliliklerinin büyük bir kısmı doğumda tespit edilebilir. Ama bazı insanlar interseks olduklarını ergenlik döneminde ya da yaşamlarının ilerleyen zamanlarında öğrenebilir.
❌ Her interseks transtır.
✅ Her interseks trans değildir. Trans olmak cinsiyet kimliğine dair bir deneyimi tanımlar. İnterseks olmak biyolojik ve bedene dair bir durumdur ve cinsiyet kimliğinden bağımsızdır. Bir interseks kendini kadın, erkek, nonbinary, cinsiyetsiz ya da trans olarak tanımlayabilir.
❌ İsteyenler interseks olmayı bırakabilir.
✅ İnterseks olmak, biyolojik bir durumdur. Bırakılabilecek ya da bırakılması gereken bir yaşam seçimi değildir.
❌ İnterseks yerine hermafrodit kelimesi kullanılabilir.
✅ İnterseks, halk arasında hermafrodit, çift cinsiyetli, erdişi gibi kelimelerle bilinir. Bu kelimeler interseks olmanın aynı anda kadın ve erkek olmak anlamına geldiğini düşündürse de interseks deneyimi 40’a yakın biyolojik çeşitliliği kapsar. Bu kelimelerin kullanılması doğru değildir ve insanlarda psikolojik zararlara ve travmalara yol açabilir. İnterseks kelimesi tercih edilmelidir.
❌ İnterseks olmak bir hastalıktır, tedavi edilmesi gerekir.
✅ İnterseks olmak biyolojik bir çeşitliliği ifade eden bir durumdur. Hastalık ya da tedavi edilmesi gereken bir durum değildir.
❌ İnterseks olmak saklanması gereken ayıp bir durumdur.
✅ İnterseksler vardır ve interseks olmak utanılması ya da saklanması gereken bir durum değildir. İntersekslere yönelik damgalama ve utandırma, cisnormatif düşünce yapısından kaynaklanır.
interseks mücadelesine nasıl destek verebilirim?
-
Dış görünüşüne bakarak insanların cinsiyete bağlı kimlik özelliklerine dair varsayımlarda bulunma,
-
Seninle paylaşmadığı sürece kimseye bedensel özellikleri ve cinsel organları hakkında özel sorular sorma,
-
İnsanlara hitap ederken kendilerini tanımlarken kullandıkları kelime ve zamirleri kullanmaya özen göster,
-
Çeşitlilikler hakkında saygılı ol,
-
İnterseksler hakkında acıma, alay, küçümseme, nefret ya da ayrımcı kelimeler içeren ifadeler kullanma,
-
İnterseks olmak, intersekslere yönelik hak ihlalleri ve beden bütünlüğü hakkı konularında araştırma yap ve güvenilir bilgi edin,
-
İntersekslerin kendilerini ifade edebilecekleri ve görünür olabilecekleri güvenli alanların oluşmasını destekle,
-
İnterseksleri deneyimlerine dair açık olmaya zorlama,
-
İnterseks bir insanın deneyimine dair seninle paylaştığı bilgileri izni olmadan başkalarıyla paylaşma,
-
Her interseksin bu deneyimi farklı şekillerde yaşadığını unutma.